Балалардың Ұлттық қордағы ақшасы көбейе береді
«Отбасы банкте» есепшоттарды біріктіретін мүмкіндік ашылғанда, бір үйдің балаларының баспананы бірігіп алуына болады
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев 2022 жылғы 1 қыркүйектегі «Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам» атты Қазақстан халқына жолдауында Ұлттық қордың жыл сайынғы инвестициялық табысының 50 пайызын балалардың арнаулы жинақтаушы есепшотына аудару қажеттігін айтқан еді. Содан кейін, яғни 2023 жылғы 16 қарашада ол тиісті заңға қол қойды.
Заңды әзірлеу кезінде жыл сайынғы есептеу жүргізу үшін Ұлттық қордың өткен 18 жылдағы (2005-2022 ж.ж.) кірістерінің орташа мөлшерін есепті жылға қарай пайдалану ұсынылды.
Енді жинақталған қаржы балалар кәмелет жасына толғаннан кейін олардың баспана немесе білім алуына жұмсалатын болады. Бірақ басты ескерер мәселе, кәмелетке толған бала студент шағында ол қаражатты пәтер жалдауға және ем-домына жарата алмайды. Ата-аналарға да ешқандай есепшот ашудың қажеті жоқ. Тек баланың ЖСН нөмірі болса жеткілікті. Ақшаның түсіп жатқанын сол ЖСН нөмірі арқылы БЖЗҚ немесе электронды үкімет порталында тексеріп отыра алады.
Бүгінде елімізде кәмелет жасына толмаған, яғни осы қаражаттан үмітті 7 миллионға жуық бала бар. Соның ішінде 2024 жылы шамамен 200 мыңнан астам бала 18 жасқа толып, қаражатын рұқсат етілген тәртіп бойынша керегіне жарата алады. Сондай-ақ бала ҚР азаматтығынан айрылған жағдайда, оның төлем алу құқығы тоқтатылады. Ал басқа мемлекеттен келгендер немесе қандастар азаматтық алған сәттен бастап төлем алу құқығына ие болады.
Тағы бір ескерерлігі, қаражат тек Ұлттық қорда тұрған кезінде ғана инвестицияланады. Ал бала кәмелетке толып, кәдеге жаратуды кейінге қалдырған жағдайда ол қаражат БЖЗҚ-ға аударылады. Бірақ зейнетақы қорына өткеннен кейін әлгіндей баспана немесе білім алуына жұмсау дегендей инвестициялық операциялар жасалмайды.
Қазір үй жағдайын жақсарту жөніндегі ережелер егжей-тегжейлі әзірленіп жатыр. Мысалы, «Отбасы банкте» есепшоттарды біріктіретін мүмкіндік ашылады. Яғни, бір үйдің балаларының осылайша баспананы бірігіп алуына болады. Бірақ әке-шешесінің несиесін, ипотекасын жауып бере алмайды.
Маман пікірі
Айбол АРҒЫНҒАЗИНОВ, Қаржы министрлігі Бюджеттік несиелеу, ҚР ұлттық қоры және қаржы секторы мәселелері бойынша өзара іс-қимыл департаментінің директоры:
Тимур СҮЛЕЙМЕНОВ, Ұлттық банк төрағасы:
Әлия МОЛДАБЕКОВА, Ұлттық банк төрағасының орынбасары:
Мәди ТАКИЕВ, Қаржы министрі: