Халық пен салық: мобильді аударымды тексеру дегенді әлі түсінбегендер көп

Елімізде мобильді аударымдарды реттейтін заңның былтыр қабылданғаны мәлім. Онда «3 ай ішінде бір карточкаға – 100 аударым» деген критерий қойылған. Соны жұрт «100 аударым жасасақ болды, бас салып бәріміздің төлемді тексере жөнеледі екен» деген қауесет таратып жүр. Тоқтай тұрыңыз, бұл жаңа заң негізінен кәсіпкерлік қызмет белгілері бар мобильді аударымдарға салық салуға бағытталған. Толығырақ түсіндірсек...

Тұрақты кіріс қабылдап жатқандар – басты назарда

Егер мобильді аударымдар туған-туыс, таныс, әріптестер арасында жасалса, оған салық салынбайды. Өйткені ол кәсіпкерлік қызмет емес. Ал бизнесі бар адамдар кәсіпкерлік қызмет түрі бойынша тіркеліп, аударымдар үшін арнаулы шот ашуы керек. Сөйтіп ол табыстан салық төлеуге міндеттеледі. Егер азаматтың жеке банк шотына 3 айдың ішінде ай сайын 100 немесе одан көп адамнан ақша түссе, олар бақылауға алынады.

Айта кетсек, 2023 жылы Мемлекеттік кірістер комитетіне банктерден жеке шоттарына кәсіпкерлік қызметке байланысты ақша түсетін азаматтар туралы мәліметтер келе бастаған. Бұл ретте бақылау шаралары адал салық төлеушілерге әсер етпейді. Өйткені олар тек жасырын кірістер мен тіркелмеген кәсіпкерлерді анықтауға бағытталған.

Оның айтуынша, биыл 1 қаңтардан бастап жеке кәсіпкерлер жалпыға бірдей декларацияға кірсе, сол жеке кәсіпкерлер бойынша 2024 жылдың ақпаратын салық органдары 2025 жылы алады. Ондай ақпаратты мемлекеттік кірістер органдарына екінші деңгейлі банктер беруге тиіс.

Түлкібұлаңнан түк шықпайды

Қашқан түлкі қуған тазыны құйрығымен алдап соғуға тырысады. Өзі солға жалт бұрылып, құйрығын оңға қарай бұлғаң еткізіп, қарқынмен келіп қалған итті тұмсығымен жер сүздіріп, омақаса құлатпақ. Оның қасында адамнан айла артылған ба?..

Бір қызығы, биыл 1 қаңтардан бастап мобильді аударымдар тексеріле бастағандықтан, кәсіпкерлер тұтынушылардан банк арқылы ақша аударудың орнына теңгерім толтыруды ойлап тапқан.

Оның айтуынша, егер төлемді ұялы байланыс операторлары арқылы қабылдау әдісі кеңінен тараса, министрлік оларды бақылауды да іске асыра алады.

Сондай-ақ мобильді аударымдар тексерілетіндіктен, қазақстандықтар қолма-қол ақшаны жиі пайдалана бастаған. Бұл туралы Ұлттық экономика бірінші вице-министрі Тимур Жақсылықов айтты.

Көрдіңіз бе, қанша жерден түлкібұлаңға саламын дегеніңізбен, одан түк шықпайды. Билік деген машина да әккі тазы сияқты. Аттаттырмайды. Сондықтан ақшаңызды адал тауып, табыс салығынан жалтаруды ойыңыздан шығарып тастасаңыз да кедейленіп қалмайсыз. Кәсіптің нәсібін көру үшін «алаған қолым – береген» деген ұстанымда болғаннан артығы жоқ.

Салық төлеудің өзі – елеусіз де ерен қызмет

Қаржы вице-министрі Ержан Біржановтың айтуынша, бүгінде елімізде 1 млн 400 жеке кәсіпкер тіркелген. Бірақ оның жартысынан көбі салық төлемей жүр.

Ал сол жергілікті бюджеттегі қаржы әлеуметтік салаға жұмсалып, оған мектеп пен аурухана салынады. «Оған қатысымыз қанша?» деп ойлайтындар төмендегі уәжді мұқият оқып алсын...

Солай қатаң қадағалап тұрудың нәтижесі де жоқ емес. Қаржы министрі Мәди Такиевтің айтуынша, мобильді аударымдарды тексерген соң әлгіндей салықты нөлдік көрсеткішпен жауып жүрген жеке кәсіпкерлер жынын алған бақсыдай тымпиып, көлеңкеден шыға бастапты.

Бұқаранікі – бос байбалам

Баса ескерер жайт, осы мобильді төлем мәселесі көтеріле бастағалы қарапайым халық «жаппай бәріміздің телефонымызды тексереді екен» деп бекер байбаламдап жүр. Қаржы вице-министрі Ержан Біржановтан ол жөнінде де нақты түсіндірме алдық.

Бұдан бөлек, Алматы қалалық мемлекеттік кірістер департаменті басшысының орынбасары Заңғар Шындали даяшылар мен такси жүргізушілерінің енді заңды бұзбай, қалай жұмыс істейтінін айтып берді.

Оның айтуынша, осылайша мейрамхана иесі өз қызметкерлерін тәуекелге ұшыратады. Өйткені аударымдарды тексеру кезінде даяшыларға мәселе туындауы мүмкін.

Сондай-ақ Заңғар Шындали QR-кодты терминалдары жоқ такси жүргізушілерінің қазір қалай жұмыс істеуі керектігін түсіндірді.